Στα δυτικά της Ακρόπολης υψώνεται ο λόφος των Μουσών (ή λόφος Φιλοπάππου) και ο λόφος των Νυμφών. Ανάμεσά τους, και σε απόσταση 400 περίπου μέτρων νοτιοδυτικά της Αρχαίας Αγοράς, σχηματίζεται το βραχώδες ύψωμα της Πνύκας, πασίγνωστο τοπόσημο που συνδέεται με την Αθηναϊκή δημοκρατία, καθώς εκεί συνεδρίαζε η Εκκλησία του Δήμου, το κυρίαρχο πολιτειακό όργανό της.

Η πρώτη φάση διαμόρφωσης του λόφου της Πνύκας για την εξυπηρέτηση των συνεδριάσεων των πολιτών τοποθετείται γύρω στο 500 π.Χ. και συνδέεται με τις πολιτειακές αλλαγές του Κλεισθένη. Τότε, οι ακροατές κάθονταν στο πρανές του βράχου που είχε διαμορφωθεί κατάλληλα σε κοίλο και παρακολουθούσαν τον ομιλητή, το βήμα του οποίου βρισκόταν στα βορειοανατολικά. Από αυτή, την πρώτη οικοδομική φάση της Πνύκας σώζεται ένας όρος (λίθινο ορόσημο) και λιγοστά ίχνη στον βράχο. Στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. επί Τριάκοντα Τυράννων ή στις αρχές του 4ου αι. π.Χ., όταν είχε αποκατασταθεί η δημοκρατία, ο χώρος δέχτηκε επεμβάσεις. Άλλαξε ο προσανατολισμός του με την τοποθέτηση του βήματος στα νοτιοδυτικά και αυξήθηκε η χωρητικότητα του, καθώς διαμορφώθηκε το κοίλο με τεχνητή επίχωση.

Μετά τα μέσα του 4ου αι. π.Χ., ο βράχος στα νοτιοδυτικά λαξεύτηκε κατάλληλα για να δημιουργηθεί ένα βήμα για τον ομιλητή. Το ευρύ βήμα, το οποίο προσέγγιζε κανείς μέσω μιας λαξευμένης κλίμακας, είναι σήμερα ορατό. Επιπλέον, η ημικυκλική επιφάνεια που συγκεντρώνονταν οι πολίτες διευρύνθηκε και οικοδομήθηκε ένας αναλημματικός τοίχος για να συγκρατεί την επίχωση του κοίλου, αποτελούμενος από ογκόλιθους, που μάλλον δεν ολοκληρώθηκε. Υπολογίζεται ότι στην Πνύκα μπορούσαν πια να συνέλθουν έως 13.500 άτομα. Στην ίδια οικοδομική φάση ανήκουν και οι τάφροι θεμελίωσης δυο στοών πίσω από το βήμα, οι οποίες επίσης δεν ολοκληρώθηκαν, και η ίδρυση του βωμού του Διός Αγοραίου, προστάτη των ρητόρων, που μεταφέρθηκε αργότερα, την εποχή του Αυγούστου, μπροστά από το Μητρώο της Αγοράς. Τέλος, στα ανατολικά του βήματος είχε ιδρυθεί, πιθανόν στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. ή, σύμφωνα με άλλη άποψη, μετά τα μέσα του 1ου αι. μ.Χ., το ιερό του Διός Υψίστου, από το οποίο σώζονται σήμερα πολυάριθμες στον κάθετα λαξευμένο βράχο κόγχες, για την τοποθέτηση των αφιερωμάτων.

Πίσω από το βάθρο της Πνύκας, ο επισκέπτης μπορεί σήμερα να δει μια αβαθή παραλληλόγραμμη λάξευση με ανέπαφο τον φυσικό βράχο στο εσωτερικό της, που έχει ερμηνευτεί ως το Ηλιοτρόπιο ή Ηλιοσκόπιο του Μέτωνα, αστρονόμου, μαθηματικού και γεωμέτρη του 5ου αι. π.Χ. Πρόκειται για ένα παρατηρητήριο σε μορφή τετραγωνικού πύργου που χρησιμοποιούσαν οι επιστήμονες τα αρχαία χρόνια για την προσεκτική εξέταση της θέσης του ήλιου και των άλλων ουράνιων σωμάτων.

Η παύση της συνάθροισης των πολιτών στην Πνύκα τοποθετείται είτε στα τέλη του 4ου αι. π.Χ. και συνδέεται με τη μεταστέγαση των συνεδριάσεων της Εκκλησίας του Δήμου στο θέατρο του Διονύσου, στα νοτιοανατολικά της Ακρόπολης, είτε στα χρόνια του Αυγούστου (τέλη 1ου αι. π.Χ.-αρχές 1ου αι. μ.Χ.), όταν μεταφέρθηκε ο βωμός του Αγοραίου Διός από την Πνύκα στην Αρχαία Αγορά. Η περιοχή της Πνύκας, που ήταν αρκετά πυκνοκατοικημένη ήδη από την κλασική εποχή, άκμασε κατά τον 2ο και τον 3ο αι. με την εγκατάσταση εύπορων πολιτών, ενώ με την επιδρομή των Ερούλων το 267 μ.Χ. επλήγη και πιθανόν εγκαταλείφθηκε, καθώς οι κάτοικοι μετακινήθηκαν εντός τους Υστερορρωμαϊκού τείχους. Άλλοι μελετητές θεωρούν ότι η περιοχή εξακολούθησε να έχει οικιστικό χαρακτήρα, όμως σταδιακά παρήκμασε και εγκαταλείφθηκε οριστικά τον 6ο αι.